भारतीय रेल्वेचा इतिहास हा भारताच्या औद्योगिक आणि सामाजिक प्रगतीचा महत्त्वाचा भाग आहे. भारतातील पहिली रेल्वेगाडी 16 एप्रिल 1853 रोजी मुंबईतील बोरीबंदर (आताचे छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस) ते ठाणे दरम्यान धावली. या प्रवासासाठी 21 तोफांची सलामी देण्यात आली होती, आणि हा ऐतिहासिक क्षण भारतीय वाहतूक व्यवस्थेच्या नव्या पर्वाची सुरुवात मानला जातो.
भारतीय रेल्वे जगातील चौथ्या क्रमांकाची सर्वात मोठी रेल्वे प्रणाली आहे, आणि ती दररोज लाखो प्रवासी आणि मालवाहतूक सेवा पुरवते. 1951 मध्ये भारतीय रेल्वेचे राष्ट्रीयीकरण करण्यात आले, ज्यामुळे ती एकसंध सरकारी संस्था बनली. आज भारतीय रेल्वे विविध प्रकारच्या रेल्वेगाड्या, मालवाहतूक सेवा आणि पर्यटन गाड्यांच्या माध्यमातून देशभरात सेवा पुरवते.
रेल्वेच्या विस्तारामुळे भारताच्या आर्थिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक प्रगतीला गती मिळाली आहे. रेल्वे अर्थसंकल्प 2017-18 पासून केंद्रीय अर्थसंकल्पात विलीन करण्यात आला, आणि रेल्वेच्या आधुनिकीकरणासाठी विविध योजना राबवण्यात येत आहेत.
महाराष्ट्रात रेल्वेची ७०० स्टेशन आहेत,त्यापैकी एकट्या मुंबईत व उपनगराच १००स्थानकं आहेत.
देशात रेल्वेच्या उत्पन्नात ४०टक्के एवढा वाटा आपल्या महाराष्ट्राचा आहे.
अशी ही आगिनगाडी १६एप्रील रोजी तत्कालीन व्हीटी म्हणजे बोरीबंदर (सीएसटी) ते ठाणे या ३२ कि.मी.अंतरावरुन १८५३रोजी दु.३-३०मिनिटांनी पहिल्यांदा धावली होती,५७ मिनिटात तिने हे अंतर पार केले होते, तीचा आज वाढदिवस
तीन इंजन, १३डब्यातून ४०० प्रवाश्यांनी हा पहिला प्रवास केला होता,त्यात नाना जगन्नाथ शंकर शेठ व गव्हर्नर लॉर्ड फॉकलंडसह २५ व्हिआयपी होते,नानांचे रेल्वे सुरु करण्यासाठी मोठे योगदान होते.
Maharashtra boasts a vast railway network with 700 stations, out of which 100 stations are located in Mumbai and its suburban areas. Remarkably, Maharashtra contributes 40% of the country’s railway revenue.
The historic journey of the first train in India began on April 16, 1853, at 3:30 PM, covering a distance of 32 kilometers from Bori Bunder (now known as Chhatrapati Shivaji Terminus or CST) in Mumbai to Thane. This journey was completed in 57 minutes, marking a milestone in India’s transportation history, and today is celebrated as its anniversary.
The inaugural train had three engines and 13 carriages, carrying 400 passengers. Among these passengers were notable individuals such as Nana Jagannath Shankar Sheth and Governor Lord Falkland, along with 25 VIPs. Nana’s significant contributions were instrumental in establishing the railways in India.