नवी दिल्ली : भारतात कोविड-19 लसीच्या तातडीच्या वापरास लवकरच मान्यता दिली जाऊ शकते. आतापर्यंत फायझर इंडिया, भारत बायोटेक आणि सीरम इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडिया या तीन कंपन्यांनी त्यासाठी अर्ज केले आहेत. सेंट्रल ड्रग्स स्टँडर्ड कंट्रोल ऑर्गनायझेशन (सीडीएससीओ) ने इंडिया बायोटेक एँण्ड सीरम इन्स्टिट्यूटला त्यांच्या लसींची अतिरिक्त सुरक्षा आणि शुद्ध डेटा मागितला आहे. कंपनीने सादरीकरणासाठी अधिक वेळ मागितल्यामुळे फायझरच्या अर्जाचा विचार केला गेला नाही.
दुसरीकडे भारत सरकार कडून ते अहवाल निराधार असल्याचे सांगितले आहे. ज्यात म्हटले होते की, भारत बायोटेक आणि सीरम संस्थेचे अर्ज फेटाळले गेले आहेत. भारतातील 8 कंपन्या कोरोना व्हायरस संसर्गाविरूद्ध कोविड लस तयार करण्यात गुंतलेली आहेत. अशा परिस्थितीत, ही लस भारतात कधी सापडेल आणि त्याचे विकास कार्य कुठपर्यंत पोहचले हे महत्वाचे आहे.
कोणत्या लसी कोणत्या अवस्थेत आहेत ते जाणून घेऊया …
- कोविशिल्ड लस चिंपांझीच्या एडेनोव्हायरसवर आधारित असून ती पुणे येथील सीरम इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडियाच्या अ‍ॅस्ट्रॅजेनेकाच्या सहकार्याने विकसित केली गेली आहे. कंपनीची लस चाचणीच्या दुसऱ्या आणि तिसर्‍या टप्प्यात आहे. कंपनीने भारतात आपत्कालीन वापरासाठी अर्ज केला आहे.
- कोवाक्सिन कोरोना विषाणूच्या निष्क्रिय व्हायरसवर आधारित आहे. हे भारतीय वैद्यकीय संशोधन परिषद, हैदराबाद आधारित भारत, बायोटेकच्या सहकार्याने तयार केले गेले आहे. कोवाक्सिन चाचणीच्या तिसऱ्या टप्प्यात आहे. कंपनीने आपत्कालीन वापरासाठी अर्ज देखील केला आहे.
- झ्याकोव्ह-डी एक डीएनए-आधारित कोरोना विषाणूची लस आहे, जी कॅडिला हेल्थकेअर, बायोटेक्नॉलॉजी विभाग, अहमदाबाद सह-निर्मित आहे. ही लस चाचण्यांच्या तिसऱ्या फेरीत आहे.
- रशियाची स्पुतनिक-व्ही लस अ‍ॅडेनोव्हायरसवर आधारित मानवी लस आहे. रशियाच्या गमालेया नॅशनल सेंटरच्या सहकार्याने, हैदराबाद येथील रेड्डीज लॅब भारतात विकसित होत आहे. लस चाचणीचा दुसरा टप्पा पूर्ण झाला आहे. पुढील आठवड्यापासून तिसरा टप्पा सुरू होईल.
- NVX-CoV2373 ही लस प्रोटीन सब-युनिटवर आधारित आहे आणि नोटावॅक्सच्या सहकार्याने सीरम इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडियाने विकसित केली आहे. त्याच्या तिसर्‍या टप्प्यातील चाचणीची तयारी भारतात सुरु आहे.
- बायोलॉजिकल ई लिमिटेड, हैदराबादस्थित एमआयटी यूएसए कंपनीच्या सहकार्याने रिकॉमबिनंट प्रोटीन एन्टीजेन-आधारित कोरोना विषाणूची लस तयार केली जात आहे. प्राण्यांवरील या लसीची चाचणी पूर्ण झाली आहे. ही लस त्याच्या मानवी चाचणीच्या पहिल्या आणि दुसर्‍या टप्प्यात आहे, जी सुरू झाली आहे.
- एचजीसीओ-19 लस ही पुण्यातील जेनोव्हा कंपनीने अमेरिकन कंपनी एचडीटी बरोबर विकसित केलेली एमआरएनए आधारित लस आहे. प्राण्यांवरील या लसीची चाचणी पूर्ण झाली आहे. मानवी क्लिनिकल चाचणीचे पहिले आणि दुसरे टप्पे अद्याप बाकी आहेत.
- अमेरिकेच्या थॉमस जेफरसन युनिव्हर्सिटीच्या संयुक्त विद्यमाने हैदराबादच्या भारत बायोटेक इंटरनॅशनल लि. द्वारा निष्क्रिय रॅबीज वेक्टर प्लॅटफॉर्म नावाची कोरोना व्हायरस लस तयार केली जात आहे. लस त्याच्या पूर्व-क्लिनिकल (प्रगत) अवस्थेत आहे.