बद्धकोष्ठता (Constipation) ही एक सर्वसामान्य पाचन समस्या असून त्यामुळे व्यक्ती अस्वस्थतेचा अनुभव घेऊ शकतो. आहारात योग्य बदल करून बद्धकोष्ठता रोखण्यास आणि त्यांचे नियंत्रण करण्यास मोठी मदत होते.
*फायबर-समृद्ध आहार हा बद्धकोष्ठता व्यवस्थापनाचा पाया आहे. आहारातील फायबरचे प्रमाण वाढवल्याने मल tyag करण्यासाठी आतड्यांना सहाय्य मिळते. फायबर मलमध्ये पाणी शोषून घेते, त्यांचा आकार वाढवते आणि मल त्याग सुलभ करते.
फायबरयुक्त पदार्थांचा समावेश करा(Include fiber-rich foods) :
- फळ-फळव्यंजनांचे भरपूर सेवन: संत्रा, जामुन, पपई, सफरचंद, डुकरे आणि नाशपतीसारखी फळे फायबरचा उत्तम स्त्रोत आहेत. या फळांमध्ये आढळणाऱ्या फ्रुक्टोज (fructose)सारख्या नैसर्गिक साखरेमुळे आतड्यांची गतिशीलता वाढण्यास मदत होते. पालक, मेथी, ब्रोकोली, गाजर आणि बीटसारख्या भाज्या फायबर, जीवनसत्वे आणि खनिजांचा समृद्ध स्रोत आहेत.
- कर्तव्यपूर्ण कडधान्ये: तुमच्या आहारात ओट्स, ज्वारी, तूरडाळ, मूगडाळ आणि चना यासारख्या कडधान्यांचा समावेश करा. ही कडधान्ये फायबर आणि आवश्यक पोषण प्रदान करतात. कडधान्ये पचण्यास थोडा जास्त वेळ लागल्यामुळे दीर्घकाळ ऊर्जा मिळते आणि पोट भरल्यासारखे वाटते.
- बारीक धान्यांची निवड: ब्राउन राईस (Brown Rice) आणि जौ (Barley) यासारख्या बारीक धान्यांमध्ये फायबरचे प्रमाण जास्त असते. याशिवाय बारीक धान्यांमध्ये मॅग्नेशियम (magnesium)सारखे खनिज असतात जे आतड्यांची हालचाल सुधारण्यास मदत करते.
- सुका मेवा (Dry Fruits): बदाम, किशमिश, अंजीर आणि खजूर यांसारख्या सुका मेव्यांमध्ये फायबर, खनिजे आणि जंसोष्ण (unsaturated) चरबी (fats) असतात.
द्रव पदार्थांचे महत्व(Importance of liquids:):
फायबरयुक्त पदार्थ खाण्यासोबतच पुरेसे पाणी पिणे देखील आवश्यक आहे. पाणी फायबराला कार्य करण्यास मदत करते आणि मल뜰 आकार वाढवून त्यांना मऊ ठेवते. दररोज किमान 8-10 ग्लास पाणी पिण्याचा प्रयत्न करा. पाण्याऐवजी तुम्ही नारळ पाणी किंवा लिंबाच्या रसाचे मिश्रण असलेले पाणी (citron water) प्यायू शकता.
इतर आहारात्मक युक्त्या(Other dietary tricks):
प्रोबायोटिक्स (Probiotics) चा समावेश: दही आणि छाछ यांसारख्या पदार्थांमध्ये असलेले प्रोबायोटिक्स तुमच्या आतड्यांमध्ये चांगल्या बॅक्टेरिया वाढण्यास मदत करतात, ज्यामुळे तुमचे पचन सुधारते. यामुळे मल tyag करणे सोपे होते.
तेलांचा वापर:* ऑलिव्ह तेल आणि रिफाइंड न केलेले तेल (flaxseed oil) यांसारखी तेलं आतड्यांची हालचाल सुलभ करतात. ही तेलं आतड्यांवर स्नेहन (lubrication) चा थर प्रदान करून मल tyag करण्यास मदत करतात.
(टीप : कोणत्याही उपचारांपूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला अवश्य घ्यावा.)